„Karlar og konur heyrið, kölluð í hjónastétt.“ Brúðkaups- og hjónabandssálmar í fortíð og nútíð

Uppruni sálma, eins og við þekkjum þá, er rakinn til siðaskipta þegar þeir verða að sjálfstæðri bókmenntagrein. Áður hafði hugtakið aðeins verið notað um Davíðssálma Gamla testamentisins. Í þessari ritgerð, sem lögð er fram til BA-prófs í íslensku, verða til umfjöllunar kirkjusálmar, þ.e. sálmar sem ætlaðir eru til söngs við guðsþjónustu íslensku þjóðkirkjunnar og hafa verið í sálmabókum hennar. Þeir eru þó aðeins lítið brot þess mikla fjölda íslenskra sálma sem til eru hvort heldur sem er innan þjóðkirkjunnar eða annarra kristinna safnaða sem hafa sína eigin sálma. Sálmar eru bundnir tilefni, stað og stund en í þessari ritgerð er fjallað um brúðkaupssálma og aðra sálma sem fjalla um hjónabandið og er það gert út frá sálminum Heimili vort og húsin með, síðar Ef heimilin og húsin með. Rakin er þróun hans í gegnum sálmabókasöguna frá því Hólabók Guðbrands Þorlákssonar kom út árið 1589 og allt til okkar daga. Þróun sálmsins og þær breytingar sem á honum voru gerðar eru skoðaðar í samhengi við aðra brúðkaups- og hjónabandssálma og leitast við að skýra þær með tilliti til samfélagsaðstæðna og ríkjandi stefnu í bókmennta- og guðfræði á hverjum tíma. Að lokum er sjónum beint að stöðu sálmsins í dag og jafnt innan veggja kirkjunnar sem og bókmenntageirans